Εκλογικός νόμος σε παρεκβατικό πολίτευμα

Γεώργιος Στάικος

Η διάκριση  των πολιτευμάτων από τον Αριστοτέλη σε ορθά και παρεκβατικά φωτίζει αποκαλυπτικά τα συμβαίνοντα στο νεοελληνικό κράτος, αν θεωρήσουμε το πολίτευμα που επικρατεί ως παρεκβατικό, δηλαδή πολίτευμα που εξυπηρετεί, όχι τα συμφέροντα του λαού, αλλά των ασκούντων την εξουσία, της αφανούς, κατά Porter, συμπεριλαμβανομένης. Τελευταίο κρούσμα της πολιτειακής μας παθολογίας, ο κατατεθείς εκλογικός νόμος, που αδιαμφισβήτητα στοχεύει στην εξουδετέρωση της λαϊκής ψήφου ως καθοριστικού για τις πολιτικές εξελίξεις παράγοντα και στη μετατροπή της σε άθυρμα στα χέρια του πολιτικού συστήματος, δια πάσαν χρήσιν!

Η προτεινόμενη απλή αναλογική στοχεύει στην παρεμπόδιση σχηματισμού κυβέρνησης από τους εκλεκτούς του λαού του πρώτου κόμματος, με άνοιγμα του δρόμου στους καταψηφισθέντες, που συνασπιζόμενοι, μετά τις εκλογές, θα μπορούσαν να αναδειχτούν σε νικητές, αν και ηττημένοι των εκλογών. Ακόμη, μια κυβέρνηση από το πρώτο κόμμα θα μπορούσε να σχηματισθεί μόνο μετά από αποδοχή όρων από κόμμα ή κόμματα, που η λαϊκή ψήφος αποδοκίμασε.

Η όλη φιλολογία περί εκλογικού συστήματος έχει να κάνει με το γεγονός ότι εξ αρχής το νεοελληνικό κράτος λειτούργησε ως παρεκβατικό πολίτευμα, δηλαδή υπέρ των ασκούντων την εξουσία και εις βάρος του λαού. Αυτό κάνει την τρέχουσα συζήτηση για τον εκλογικό νόμο να φαίνεται εύλογη, ενώ είναι πέρα για πέρα παραπλανητική. Γίνεται πολύς λόγος για δίκαιο εκλογικό νόμο, σαν ο λαός να επιλέγει πόση εξουσία θα δώσει στον καθένα, ενώ το πραγματικό νόημα των εκλογών είναι η εκλογή κυβέρνησης και η αποδοκιμασία εκείνων που δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες του.

Σε ένα δημοκρατικό σύστημα αναζητείται μια πλειοψηφία που κυβερνά εκφράζοντας τη λαϊκή βούληση σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν μπροστά στο λαό πριν από τις εκλογές, και όχι μια πλειοψηφία που σχηματίζεται μετά τις εκλογές, παρά τη λαϊκή ψήφο. Ο μόνος τρόπος για μια τέτοια εκλογή είναι με χωρισμό της χώρας σε μονοεδρικές περιφέρειες και εκλογή εκείνου που πλειοψηφισε σε κάθε μια από αυτές. Δεν πρόκειται περί συστήματος, αλλά για έναν και μοναδικό τρόπο που ανταποκρίνεται στην πρωταρχική διατύπωση «δημοκρατία κέκληται δια το ες πλείονας οικείν», τρόπο που ακολουθείται σήμερα από μεγάλες δημοκρατικές χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Μεγάλη Βρετανία, αδιάπτωτα χωρίς αλλαγή επί αιώνες, αντίθετα μ’ εμας εδώ που αλλάζουμε κάθε τόσο εκλογικό νόμο.

Αν παρά ταύτα, ήθελε κάποιος να επικαλεστεί κάποια πιθανά πλεονεκτήματα του αναλογικού συστήματος, θα ‘πρεπε να το εξοπλίσει με κάποιες ελάχιστες προβλέψεις, ώστε να μην καταδολιευτεί η λαϊκή βούληση. Μια τέτοια πρόβλεψη θα ήταν το όριο του 5% που έχουν στη Γερμανία, ώστε τα κόμματα που θα εμπλακούν στο σχηματισμό της κυβέρνησης να έχουν σημαντική λαϊκή απήχηση και να μην εξυπηρετούν στενά συμφέροντα. Μια πιο ρηξικέλευθη πρόβλεψη θα ήταν η παραχώρηση μιας σαφούς πλειοψηφίας εδρών στο πρώτο κόμμα, ας πούμε 160 στις 300, με διανομή των υπολοίπων αναλογικά στους ηττημένους των εκλογών.

Κατά τα άλλα, σε μια εποχή κρίσης σαν τη δική μας, η απουσία προτάσεων για σημαντική μείωση του αριθμού των βουλευτών σε 200, αλλά και η άρνηση θεσμοθέτησης της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, με περισσότερους από τετρακόσιες χιλιάδες να έχουν φύγει από τη Χώρα τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνουν απλά τη διαπίστωση ότι πρόκειται περί παρεκβατικού πολιτεύματος, από το οποίο θα πρέπει ο λαός να βρει τρόπο να απαλλαγεί.