Το Καθεστώς και το Εκλογικό σύστημα

Γεώργιος Στάικος

«Ενόσω υπάρχει η παρούσα γενεά, οι προύχοντες, ένεκα συμφερόντων και παθών συνενούμενοι θα παραλύωσι, ραδιουργούντες, πάσαν οιανδήποτε τάξιν πραγμάτων, ουδέποτε δε θα υποστηρίξωσι και, το χείριστον, ουδέποτε θα δημιουργήσωσι κυβέρνησιν», είναι τα λόγια του Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, τον Ιούνιο του 1831, τρεις μήνες πριν από τη δολοφονία του (Νικολάου Δραγούμη, Ιστορικαί Αναμνήσεις, 1874).

«Όσο μπορούσα να διακρίνω, η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε κατ’ ουσίαν άλλη πολιτική εκτός από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρήσει την εξουσία, … Στόχος της, κατά την προσωπικήν μου κρίση, είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομίων μιας μικρής κλίκας από τραπεζίτες και εμπόρους που αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα», είναι η διατύπωση του αμερικανού απεσταλμένου Paul Porter το 1947 στην Ελλάδα, όπως εμφανίστηκε στο άρθρο του με τίτλο «ΖΗΤΕΙΤΑΙ: ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» την ίδια χρονιά στο περιοδικό Collier’s (Paul A. Porter, ΖΗΤΕΙΤΑΙ: ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, Ημερολόγιο ενός προεδρικού απεσταλμένου, 20 Ιανουαρίου – 27 Φεβρουαρίου 1947, ΜΕΤΑΜΕΣΟΝΥΧΤΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ, 2006).

«Είναι φυσικό ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης να συναντάται με τους σημαντικούς παράγοντες του τόπου», είπε ο Τσίπρας όταν τον ξεμπρόστιασε ο Ψυχάρης για τις μυστικές συναντήσεις τους στη διάρκεια του 2014. Και βέβαια είναι φυσικό, όταν οι συναντήσεις γίνονται δημοσία, με διαφάνεια, με γνωστά εκ των προτέρων τα θέματα, αλλά και τις εκατέρωθεν απόψεις. Προφανώς, δεν εννοούσε κάτι τέτοιο, ούτε ο Κυβερνήτης, ούτε ο αμερικανός απεσταλμένος. Αντίθετα εννοούσαν ακριβώς τέτοιες σκοτεινές πρακτικές, σαν κι αυτές που ομολόγησε το Μαξίμου. 

Είμαστε λοιπόν εκεί που μας άφησε ο Καποδίστριας και μας βρήκε ο Porter. Στόχος του προτεινόμενου εκλογικού νόμου είναι ακριβώς αυτό: να μη γίνει «κυβέρνησις» και να μη θιγεί η «αόρατη εξουσία στην Ελλάδα».

Ένας εκλογικός νόμος έχει, κανονικά, έναν διπλό στόχο: να εκλέξει ο λαός την κυβέρνησή του και ένα αντιπροσωπευτικό νομοθετικό σώμα. Αυτό ακριβώς κάνουν στην Αμερική, με την εκλογή του Προέδρου (από όλη τη Χώρα) και των βουλευτών (από μονοεδρικές περιφέρειες), ώστε να προκύπτει το βράδυ των εκλογών κυβέρνηση και να υπάρχει πλήρης αντιπροσώπευση στο νομοθετικό σώμα, με διάκριση των εξουσιών και αποφυγή του φθοροποιού φατριασμού. Δεν πρόκειται περί συστήματος, αλλά για έναν τρόπο εκλογής που αντιστοιχεί στη φύση του πράγματος και ικανοποιεί τη θεμελιώδη αρχή της δημοκρατίας, κατά την οποία ο λαός έχει πάντοτε την τελευταία λέξη, είναι ο τελικός κριτής.

Με τον προτεινόμενο νόμο δυσχεραίνεται η εκλογή κυβέρνησης και ο λαός απωθείται στο περιθώριο. Αντί το βράδυ των εκλογών να έχουμε ένα αποτέλεσμα με βάση τη λαϊκή ψήφο, έχουμε την έναρξη ενός παρασκηνιακού αγώνα για το σχηματισμό κυβέρνησης, προφανώς υπέρ των προυχόντων του Καποδίστρια και της μικρής κλίκας του Porter.

«δια το ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται», είναι η διατύπωση του Θουκυδίδη στον  Επιτάφιο. Σ’ εμάς όμως, αντί να εκλεγεί πρωθυπουργός αυτός που κέρδισε την πλειοψηφία της ψήφου του λαού, θα αναζητηθεί άλλος, δεύτερος, τρίτος κλπ, επιστρέφοντας στην εποχή του κηπουρού, που ο Μονάρχης μπορούσε να διορίσει ως πρωθυπουργό. Αλλά και τότε ακόμη υπήρχε μια θεσμική τάξη. Ο βασιλιάς έκανε μια επιλογή, τώρα ποιος άραγε κάνει την επιλογή; 

Αν υπήρχε στοιχειώδης πολιτική εντιμότητα θα μπορούσαν να πουν, π.χ., το πρώτο κόμμα παίρνει 151 έδρες και τα υπόλοιπα μοιράζονται αναλογικά τις υπόλοιπες, ώστε να συνδυαστεί η αντιπροσωπευτικότητα των πολιτικών τάσεων στη Βουλή, με την ανάδειξη κυβέρνησης από τo λαό και όχι από το ζοφώδες παρασκήνιο.

Αλλά ο στόχος του καθεστώτος είναι ακριβώς αυτός. Ο παραγκωνισμός του λαϊκού παράγοντα, η περιθωριοποίηση του λαού, ώστε να μπορούν να ελέγχουν τη Χώρα, ενώ  διατηρούν κάποια δημοκρατικά προσχήματα. 

Αυτό λοιπόν είναι το σύστημα απλής αναλογικής που προτείνουν, ένα εργαλείο στα χέρια του διαιωνιζόμενου απεχθούς καθεστώτος, που επιβεβαιώνει το στίχο «ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν» (Μιχάλης Κατσαρός, Κατά Σαδδουκαίων, 1953).